- Ustawa to przede wszystkim duży krok naprzód w porównaniu z tym, co mamy obecnie. Nie załatwia wszystkich dla nas ważnych spraw, ale wychodzę z założenia, że podlegać będzie rozwojowi, tak jak inne akty prawne - mówi mgr. farm. Agnieszka Anczykowska, farmaceutka z Kalisza, członkini Okręgowej Rady Aptekarskiej w Kaliszu w rozmowie z Małgorzatą Grosman.
Ustawa o zawodzie farmaceuty jest potrzebna?
Oczywiście. Jest bardzo potrzebna i oczekiwana przez farmaceutów. Stwarza nam niepowtarzalną szansę przejścia od roli wydawców leków do pozycji osób stojących na straży bezpieczeństwa farmakoterapii.
Bardzo poważnie to brzmi.
Brzmi poważnie, bo zawód farmaceuty jest poważny. Jesteśmy absolwentami bardzo trudnych i wymagających studiów, a po nich nieustanie kształcimy się w ramach rozmaitych kursów i w procesie samokształcenia, specjalizacji. To powoduje, że możemy być partnerem dla lekarzy w procesie farmakoterapii. Wiedza i doświadczenie powodują też, że możemy i chcemy świadczyć opiekę farmaceutyczną, do której ustawa o zawodzie otwiera furtkę.
Po części taką opiekę już nad pacjentami sprawujemy. Przy realizacji recepty sprawdzamy, czy pacjent zna zalecenia lekarza i czy zaproponowana terapia jest dla niego zrozumiała. Kontrolujemy, czy pomiędzy zaordynowanymi lekami nie dojdzie do interakcji. Apteka jest przecież punktem, w którym przecinają się drogi pacjentów wracających od różnych lekarzy specjalistów przepisujących te same leki pod różnymi nazwami handlowymi, bo nie wiedzą, że pacjenci otrzymali je już wcześniej od innego lekarza. My na takie sytuacje jako jedyni możemy zareagować i robimy to. Często pamiętam lub sprawdzam w historii sprzedaży, jakie leki wykupowali moi stali pacjenci miesiąc czy dwa temu i właśnie dzięki temu mogę zadziałać. Z dzieciństwa pamiętam natomiast, że moja rodzina chodziła zawsze do jednej apteki, czuła się zaopiekowana, mogła liczyć na doradztwo na najwyższym poziomie. Farmaceutka spotkana na ulicy, potrafiła zapytać, jak ma się babcia, czy rodzice mają jeszcze wszystkie potrzebne leki, bo troszczyła się o swoich pacjentów. Mimo ogromnych zmian, mimo pędu, w jakim żyjemy w obecnych czasach, mniejszego przywiązania pacjenta do danej apteki, jakość opieki wcale się nie zmienia. Znamy swoich stałych pacjentów i moglibyśmy im pomóc zdecydowanie w większym stopniu niż obecnie. Wystarczy naszą wiedzę i doświadczenie wykorzystać. W ustawie o zawodzie jest mowa o wywiadzie farmaceutycznym, a my go przecież w podstawowym zakresie przeprowadzamy, rozmawiając z pacjentem przy pierwszym stole. A stąd należy przejść do przeglądów lekowych i innych usług farmaceutycznych.
Ustawa o zawodzie, w procedowanym właśnie kształcie, gwarantuje to?
Ustawa to przede wszystkim duży krok naprzód w porównaniu z tym, co mamy obecnie. Nie załatwia wszystkich dla nas ważnych spraw, ale wychodzę z założenia, że podlegać będzie rozwojowi, tak jak inne akty prawne. Dlatego tak ważny jest nasz – farmaceutów głos przy konsultacjach odnośnie zapisów ustawy. Oczywiście, nie tylko my wypowiadamy się w tej sprawie, ale to nasz głos powinien być decydujący. Dzięki temu będziemy mogli przejść w aptekach z czasem od planów sprzedażowych do planów opieki farmaceutycznej.
Przełóżmy to na konkrety. Co uchwalenie ustawy o zawodzie powinno dać w związku z tym farmaceutom?
Niezależność. W pierwszym rzędzie poczucie, że decydujemy, jakie leki należy konkretnym pacjentom zalecać. Nie plan sprzedażowy, nie koordynator, nie właściciel apteki nastawiony na zysk, często niebędący farmaceutą, to farmaceuta ma podejmować decyzje w takich sprawach, opierając się na swojej wiedzy. Podmiot prowadzący aptekę ma obowiązek zaakceptować ten stan rzeczy. Jest to więc jednocześnie i uprawnienie, i zobowiązanie, jednak my jesteśmy do realizowania różnych obowiązków wynikających z przepisów prawa przyzwyczajeni. Jesteśmy też z tego, jak również z korzystania z naszych uprawnień, bardzo skrupulatnie rozliczani. Nasze decyzje są kontrolowane na każdym kroku, nieustannie ktoś nas ocenia i z tego powodu prowadzimy dokładną dokumentację. Decyzyjność, potwierdzona ustawą o zawodzie, nie powinna więc nas stresować czy być odbierana jako problem.
Jak w tym kontekście brzmią doniesienia „Dziennika Gazety Prawnej”, która napisała, że podczas epidemii farmaceuci z sieci aptecznej byli pouczani, że powinni wypisywać więcej recept farmaceutycznych, bo to przekłada się na przychody firmy.
Tak sytuacja jest niedopuszczalna, więc tego typu sugestie powinny być karalne. Wskazywanie, że należy wystawiać więcej recept farmaceutycznych, by zwiększać przychody właściciela firmy, odbiera nam niezależność. Uprawnienia wypisywania recept farmaceutycznych zostały nam przypisane dawno, choć wcześniej tylko w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Korzystamy z tego narzędzia, ale zgodnie z przepisami. To my decydujemy, czy jest taka konieczność, kierując się stanem zdrowia pacjenta, a nie potencjalnym zyskiem apteki.
Z tego powodu w ustawie o zawodzie bardzo podoba mi się to, że powtarza zapis z Prawa farmaceutycznego mówiący o tym, iż farmaceuta lub innych fachowy pracownik apteki może odmówić wydania pacjentowi leku, jeśli podejrzewa, że zostanie on wykorzystany niezgodnie z zaleceniami. Powtórzenie tego zapisu, akcentuje jego wagę, podkreśla, że uprawnienie to jest niezbędne.
I kolejna kwestia. Do tej pory, gdy w aptece pojawił się pacjent z zagrożeniem zdrowia lub życia, mogliśmy polecić mu leki i wypisać receptę farmaceutyczną. W projekcie ustawy o zawodzie jest natomiast zapis o podaniu pacjentowi w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia niezbędnego leku. To pozwoli na lepsze wykorzystanie naszej wiedzy, na reagowanie w sytuacji zagrożenia. Na razie bowiem przepisy są tak sformułowane, że boimy się pomagać pacjentom choćby w pomiarach ciśnienia, bo nie możemy świadczyć takiej usługi.
Mówiąc o ustawie o zawodzie, powtarzamy często o prestiżu zawodu, ewentualnie o nowych uprawnieniach dla farmaceutów. A materialne korzyści dla farmaceutów?
Ustawa o zawodzie otwiera furtkę do tego, by konsultacje i przeglądy lekowe były płatne, bo zostały określone jako świadczenia. Ustawa nie wskazuje jednak, kto miałby za te świadczenia nam płacić. Automatycznie nie została też zapisana wartość tych świadczeń, ale od określania odpłatności za usługi są inne akty prawne. Jest więc otwarty temat materialnego wymiaru wprowadzanych ustawą rozwiązań.
Co do prestiżu. Nie lubię tego słowa. Osoby, które zdecydowały się studiować farmację, wiedziały, na co się piszą. Zdobywaliśmy wiedzę, by dzielić się nią z pacjentami, pomagać im, zagwarantować bezpieczeństwo farmakoterapii. Nie potrzebujemy oklasków, tylko przepisów, które pozwolą nam te zadania jak najlepiej realizować. To jednak powinno się przełożyć na kwestie materialne. Nowe, dodatkowe zadania, muszą przecież mieć odzwierciedlenie w zarobkach. Nie można nikogo zmusić do pracy za darmo. Tymczasem, zwłaszcza w poprzednim roku, na farmaceutów nałożonych zostało mnóstwo nowych zadań wynikających wprost z przepisów, za które nie dostaliśmy żadnej gratyfikacji. Dlatego tak wiele czasu zmuszeni jesteśmy spędzać nie za pierwszym stołem, ale na zapleczu aptek, przy biurkach.
Sytuacja nie może się powtórzyć w związku z przyjęciem ustawy o zawodzie. Przykładem jest widoczna gdzieś na horyzoncie możliwość wystawiania recept farmaceutycznych refundowanych w ramach kontynuacji farmakoterapii zaleconej przez lekarza. To dobry pomysł, mogący stanowić pomoc dla pacjentów i odciążenie dla przychodni, jednak nikt nie może oczekiwać, że będziemy te recepty wystawiali bezpłatnie. Lekarzom się za to płaci, więc i w naszym przypadku musi zostać ustalona odpłatność za taką usługę.
Podobnie sytuacja ma się z przeglądami lekowymi. To powinna być usługa generująca z punktu widzenia państwa oszczędności, bo pozwala na racjonalizację stosowania leków, a tym samym skutkuje lepszymi rezultatami farmakoterapii, mniejszą liczbą reakcji niepożądanych, wizyt u lekarzy i hospitalizacji będących następstwem błędów w farmakoterapii. Są badania dowodzące zdrowotnych i ekonomicznych korzyści płynących z wykonywania przeglądów lekowych. A za usługę przynoszącą takie korzyści, usługę wysokiej jakości, trzeba zapłacić. Dobrze więc że ustawa pozostawia furtkę, by myśleć o finansowaniu usług farmaceutycznych. Wielu farmaceutów obawia się dziś jednak, że dojdą im wyłącznie kolejne obowiązki.
Trudno się chyba temu dziwić. Do tej pory tak właśnie było.
To prawda. Przyczyniają się do tego takie przepisy, jak te, które pojawiły się w ubiegłym roku i groziły nam nawet więzieniem za wydanie leku na odkażanie ran do przedszkolnej apteczki. Tego typu zmian jest bardzo dużo i zwykle wiąże się z nimi jakieś zagrożenie dla nas. Nie za nielegalny wywóz leków za granicę, nie za słupowanie, ale za popełnienie drobnego błędu w dokumentacji, nierodzącego żadnych szkód dla pacjentów czy państwa. Stąd biorą się dziś te wszystkie obawy. Jeśli jednak nie będzie na farmaceutów nacisków ze strony właścicieli czy menagerów aptek i jednocześnie wprowadzone zostanie wynagrodzenie za usługi, na których państwu powinno zależeć, te obecne obawy powinny szybko zniknąć.
A patrząc z punktu widzenia organizacji pracy w aptece – ustawa o zawodzie farmaceuty też coś zmieni?
Ważny z tego punktu widzenia może być zwłaszcza jeden z zapisów ustawy, dotyczący zadań magistra kierującego apteką – ma wskazywać właścicielowi potrzeby w zakresie zatrudnienia personelu fachowego w aptece. Nałożenie takiego obowiązku spowoduje, że pracodawcy zaczną słuchać naszych opinii w tej sprawie, mam nadzieję. Bo, choćby ze wzrostem zadań nakładanych na farmaceutów, jest to coraz poważniejszy problem w aptekach – brak rąk do pracy. Dziś często magister farmacji wypełniając swoje coraz liczniejsze obowiązki, jest zmuszony spędzić cały dzień w biurze, choć powinien dzielić się swoją wiedzą przy pierwszym stole. Prawo farmaceutyczne nakłada na podmiot prowadzący aptekę obowiązek, by przez cały czas otwarcia był w niej farmaceuta, jednak w praktyce to czasem za mało, a na dodatek wiemy, że przepis ten nie zawsze jest respektowany. Wpisanie do ustawy o zawodzie przepisu mówiącego o konieczności dopasowania liczby fachowego personelu w aptece do realizowanych przez nią zadań może mieć więc duże znaczenie dla organizacji pracy.
"Magazyn Aptekarski" i Grupa Neuca wspólnie zabiegają o jak najszybsze przyjęcie przez parlament ustawy o zawodzie farmaceuty, w takim kształcie, który odpowiada postulatom i potrzebom farmaceutów. Działania w tej sprawie prowadzimy pod hasłem "Zawód? Farmaceuta".
WIĘCEJ O AKCJI #zawódFARMACEUTA:
Pacjent do farmaceutki: „Czego się pani z tą pleksi tak wygłupia i tak wszyscy kiedyś umrzemy”
Niecenzuralne komentarze, wyzwiska, czy kwestionowanie i wyśmiewanie przez pacjentów koniecznych zabezpieczeń – to część aptecznej rzeczywistości czasów zarazy, agresji wobec farmaceutów, o której wciąż mało się mówi.
Czytaj więcej
