„Nie rozumiem, jak rada powiatu może straszyć aptekę, że złoży pozew do prokuratury, bo ta nie wykonuje zadań ustawowych. A ja się pytam, jak ma to robić w dobie pandemii i braków kadrowych? Czy rada powiatu w ogóle zainteresowała się, ilu farmaceutów tam pracuje? Czy jeżeli nie ma dyżurów w szpitalu, to czy organy samorządowe występują do prokuratury, zaskarżając szpital? Albo czy robią tak, gdy nie są czynne gabinety lekarskie?” mówi Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej w rozmowie z Emilią Załeńską-Zduniak.
Prezesi okręgowych izb aptekarskich zaapelowali do rad powiatów i starostów o dostosowanie uchwał w sprawie dyżurów aptek ogólnodostępnych do obecnej sytuacji. Naczelna Rada Aptekarska też to zrobiła.
Tak, jako prezydium rady aptekarskiej podjęliśmy stanowisko w sprawie dyżurów aptek i artykułu 94 ustawy Prawo farmaceutyczne – jest ono dostępne na stronie NIA. Zaapelowaliśmy do rad powiatów i starostów o niezwłoczne wprowadzenie zmian w uchwałach rad powiatów, dotyczących rozkładu godzin pracy aptek i dostosowanie ich do możliwości, jakimi obecnie dysponują farmaceuci. Naszym zdaniem przywołany wyżej przepis powinien zostać zmieniony.
Dlaczego?
Dlatego, że funkcjonuje od ponad 20 lat i był tworzony w zupełnie innej sytuacji, w jakiej znajdowała się wówczas Polska. Wtedy część aptek była państwowa. Dyżury były opłacane z puli przedsiębiorstwa, które było własnością państwa. Obecnie wszystkie apteki są prywatne, dlatego faktyczne zapotrzebowanie na dyżury w danym mieście powinno być poprzedzone dogłębną analizą z uwzględnieniem możliwości kadrowych apteki. Szczególnie w czasie epidemii, kiedy część aptek nie może pozwolić sobie na dyżurowanie właśnie ze względu na braki kadrowe. Nie zapominajmy, że niektórzy farmaceuci pełnili często dyżury w różnych aptekach, teraz podobnie jak lekarze czy pielęgniarki, pracują tylko w jednym miejscu, ze względu na bezpieczeństwo, nie podejmują dodatkowej pracy, czy dyżurów. Naszym zdaniem w tym szczególnym okresie art. 94 powinien być uchylony. Kolejna sprawą, nad którą może warto się zastanowić jest kwestia tego, kto powinien ustalać dyżury dla aptek w porze nocnej.
Uważa Pani, że nie powinny robić tego rady powiatów?
Z mojego wieloletniego doświadczenia wynika, że rady powiatów nie chcą dokonywać analizy faktycznego zapotrzebowania na dyżury aptek. Proszę zwrócić uwagę, że nie opiniują one żadnych placówek zdrowia - szpitali, poradni czy gabinetów, jeżeli chodzi o rozkład godzin pracy. W ogóle nie zajmują się tym obszarem. W związku z tym – moim osobistym zdaniem – nie powinny również ustalać godzin pracy dla aptek. Bo przez ostatnie lata, jak widać, robiły to niestety niewłaściwie. Można odnieść wrażenie, że często te uchwały były podejmowane emocjonalnie, a czasami miały nawet kontekst polityczny np. z uwagi na zbliżające się wybory. Kolejna kwestia to wynagrodzenie – apteki, które podejmują pracę w porze nocnej, powinny otrzymywać za to pieniądze, podobnie jak się to dzieje w innych placówkach ochrony zdrowia.
Kto powinien płacić za dyżury?
Na przykład NFZ. Apteki są placówkami ochrony zdrowia, mają umowy z NFZ. Co prawda dotyczą one refundacji leków, ale myślę, że można wypracować takie rozwiązania, w których NFZ zawarłby umowę np. na świadczenie pracy w porze nocnej. Oczywiście warto zastanowić się także nad innymi źródłami finansowania.
Dlaczego w zasadzie farmaceuci godzą się na dyżurowanie, skoro nie grozi im za to żadna kara?
Czują taki wewnętrzny obowiązek, mają misję i chcą pomagać pacjentom. Robią to od lat i to zupełnie bezinteresownie, bowiem nie otrzymują za to żadnego dodatkowego wynagrodzenia. Apteka utrzymuje się przecież tylko z tego, co sama wypracuje, nie jest dotowana z zewnątrz żadnymi dodatkowymi pieniędzmi za usługi czy porady farmaceutyczne. Do tej pory nie prosiliśmy o pieniądze, bo uważaliśmy, że na tym polega nasza praca, ale czasy się zmieniają. Lekarze, mają podpisaną umowę z NFZ, otrzymują wynagrodzenie za swoją pracę. Widzimy więc, że ktoś dostrzega jednak, że warto zainwestować w usługi świadczone przez profesjonalistów medycznych. Dlaczego nie dołączyć do tego farmaceutów? Przecież tak jest na całym świecie. Jeżeli włączy się aptekarzy w system ochrony zdrowia, umożliwi się im prawne wykonywanie określonych usług, np. w ramach opieki farmaceutycznej, efektem tych działań będzie dobrze zaopiekowany pacjent, a wraz z nim materiały do analizy. Te analizy wpłyną później na cały system ochrony zdrowia, m.in. na racjonalną gospodarkę lekową.
Wracając do apelu NRA do rad powiatów i starostów. Państwa prośba spotkała się ze zrozumieniem?
Część wojewodów zasięgnęło opinii inspekcji farmaceutycznych i przychyliło się do naszego apelu, inni zakrywając się art. 94, stwierdzili, że przepis mówi co innego, więc nie mogą ustąpić. Część w ogóle nie odpowiedziała.
Większa część się przychyliła czy zasłoniła przepisami prawa?
Rozłożyło się to mniej więcej po połowie.
Szczególnie przykra była chyba odpowiedź urzędnika z powiatu mogileńskiego, który oskarżył samorząd aptekarski o przedkładanie interesu ekonomicznego aptek nad zdrowie i dobro mieszkańców…
Niestety widać, że część rad powiatów nie czuje tego tematu. Nie rozumiem, jak na przykład rada powiatu (świdnickiego -przyp. red.) może straszyć aptekę, że złoży pozew do prokuratury, bo ta nie wykonuje zadań ustawowych. A ja się pytam, jak ma to robić w dobie pandemii i braków kadrowych? Czy rada powiatu w ogóle zainteresowała się, ilu farmaceutów tam pracuje? Czy jeżeli nie ma dyżurów w szpitalu, to czy organy samorządowe występują do prokuratury, zaskarżając szpital? Albo czy robią tak, gdy nie są czynne gabinety lekarskie? Organy samorządowe w ogóle nie opiniują rozkładu godzin pracy placówek ochrony zdrowia, tylko mają taki obszar działań w zakresie aptek. Jest to ewidentnie relikt przeszłości, pozostałość po poprzednim systemie. To zapis, który w ogóle nie odpowiada współczesnym potrzebom.
My nie uchylamy się od dyżurów, bo rozumiemy, że dostęp do leków w porze nocnej, w sytuacjach awaryjnych, powinien być możliwy – jesteśmy jak najbardziej gotowi do ułatwiania tego dostępu, natomiast musi być to rozwiązanie racjonalne, poprzedzone dogłębną analizą. Problem jest znany od wielu lat, jednak dotąd nie było woli politycznej, żeby tę kwestię rozwiązać. Rozmawiamy teraz z Ministerstwem Zdrowia i może to jest właśnie ta pora, by dokonać niezbędnej korekty przepisów.
Dotychczas MZ było niechętne, by rozwiązać z Państwem ten problem. Chociaż w zasadzie trudno powiedzieć dlaczego. Myśli Pani, że tym razem będzie inaczej?
Przypomnę, że wspólnie ze Związkiem Powiatów Polskich przygotowaliśmy konkretną propozycję. Nie uzyskaliśmy jednak jasnej deklaracji ze strony resortu zdrowia, co do obranego kierunku. Być może warto rozważyć również inne możliwości finansowania tych usług. Skoro umowy z NFZ podpisują gabinety lekarskie czy szpitale, to może trzeba tak zmienić przepisy, by również apteka mogła mieć umowę na świadczenie dodatkowych usług w porze nocnej.
Teraz jest dobry czas na weryfikację obowiązujących przepisów oraz wdrożenie dobrych rozwiązań. Mam nadzieję, że resort zdrowia podejmie właściwe decyzje w tej kwestii, tworząc rozwiązania, które sprawdzą się w praktyce.
Emilia Załeńska-Zduniak
redaktor naczelna magazynu "Moje Zdrowie"
POLECAMY
Naga prawda o nocnych dyżurach: czarne rękawiczki, żel do USG i prezerwatywy. Ratowanie życia? Raczej współżycia
Facet na koniu kupujący tabletki na gardło, panna młoda w pełnym rynsztunku prosząca o krople nasercowe dla swojego wybranka oraz całe rzesze amatorów mocnych wrażeń i jeszcze mocniejszych trunków - to nie nowy skecz Monty Pythona, to życie. Nocne życie w aptece.
Czytaj więcej
