Marże urzędowe nie dają przeżyć
    Marże urzędowe nie dają przeżyć
    Aktualności

    Marże urzędowe nie dają przeżyć

    11 lutego 2020

    Jakie powinny być marże apteczne, by zapewniały aptekom bezpieczne funkcjonowanie? Czy te, które obowiązują w Polsce, zapewniają aptekom stabilizację? Czy podobnie jest w innych krajach? I jeszcze – jeśli marże nie zapewniają godziwych zysków, co mogą zrobić i robią właściciele aptek?

    Gdy w styczniu 2012 roku wchodziła w życie ustawa refundacyjna, zmiany nią wprowadzane nazywano rewolucyjnymi, bo to przecież na jej mocy ceny leków refundowanych miały być jednakowe we wszystkich aptekach. Ustalać je miano, dodając do cen wynegocjowanych przez Ministerstwo Zdrowia urzędową marżę hurtową i równie sztywne marże detaliczne. Z góry określono, że marża hurtowa z czasem będzie spadać. Z początkowych 8,91 proc. do 7 proc. w roku 2012, do 6 proc. w roku 2013 i do 5 proc. od roku 2014. Wysokość marż aptecznych miała mieć związek z ceną hurtową leków. Jednocześnie zakazano stosowania promocyjnych cen na leki refundowane, w tym popularnego wówczas ustalania cen na poziomie złotego lub nawet grosza.
    Farmaceuci popierali usztywnienie cen, licząc, że będzie ono prowadzić do wyrównania szans między aptekami indywidualnymi i sieciowym oraz że ukróci wyłudzenia z NFZ, o czym napisano w uzasadnieniu do ustawy. Obserwatorzy rynku aptecznego podkreślali jednak, że nigdzie w Europie marże apteczne nie są ustalane w podobny sposób oraz że marże wyższe od tych określonych ustawą refundacyjną są nawet w tanich, nastawionych na masową sprzedaż dyskontach. Przeciwnicy projektowanych zmian sugerowali natomiast, że ze względu na ograniczenie marży, hurtownie mogą zmniejszyć częstotliwość dostaw leków oraz skrócić terminy płatności, co doprowadzi do pogorszenia ich funkcjonowania oraz sytuacji ekonomicznej, a tym samym do wzrostu liczby zadłużonych placówek.
    Osobną kwestią było to, czy na zmianach prawnych skorzystają, czy jednak stracą pacjenci. Ci, którzy zachęcali pacjentów do wyboru swoich aptek poprzez promocje w stylu lek za grosz, zapewniali, że pacjenci będą więcej płacili za leki. Grzegorz Kucharewicz, ówczesny prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej, mówił wtedy jednemu z portali internetowych, że w jego opinii wszystkie apteki będą beneficjentami ustawy refundacyjnej, a największymi – państwo i pacjenci.

    Marże, limity, poziomy

    Dyskusja o tym, czy dzięki tym zmianom pacjenci zapłacą za leki mniej, ucichła bardzo szybko. Bo pewne ceny rzeczywiście spadły, ale inne poszły w górę – nie tylko ceny tych leków, które przestały być dostępne za grosz. Stało się to jednak nie tylko za sprawą marż.
    Dla nowych cen leków bardzo ważne okazały się – obok marż – limity finansowania i poziom odpłatności przypisany pacjentom, czyli ich współpłatność. W 2011 roku współpłacenie przekraczało 30 proc., podczas gdy w innych krajach, np. na Słowacji czy na Węgrzech, było dwu-, trzykrotnie niższe. W efekcie nikt nie miał chyba wątpliwości, że na ustawie refundacyjnej najbardziej skorzystało państwo i jego budżet.
    Do tego doszła jeszcze jedna kwestia – powtarzających się negocjacji o spadku cen leków między przedstawicielami rządu a producentami. Dwa efekty tej sytuacji są oczywiste i często opisywane. Ceny, te płacone przez państwo przy zakupie leków od producentów, rzeczywiście spadają. Budżet jest więc wielkim wygranym prowadzonej polityki cenowej. Druga kwestia jest już niepożądanym skutkiem ubocznym takiego stanu rzeczy – Polska jest krajem, w którym bardzo brakuje leków nie tylko z powodu ogólnoświatowych zawirowań, ale również dlatego, że z niskich cen chętnie korzystają przestępcy, wykupując leki z naszego rynku i wywożąc je za granicę. A że państwo jest wobec tego procederu bezbronne mimo wielokrotnego grożenia palcem i zmieniania przepisów, zwłaszcza zaostrzania kar, lista leków zagrożonych wywozem wciąż się wydłuża.
    O kolejnej kwestii pisze się już rzadziej, ale jest nie mniej ważna, może nawet kluczowa. Gdy maleją ceny produktów, od których dolicza się marże określane procentowo, ostateczne przychody aptek osiągane z ich sprzedaży również spadają.
    Prawdziwość peanów na cześć ustawy refundacyjnej i zapewnienia, że skorzystają na niej i państwo, i apteki, i pacjenci, szybko zostały więc zweryfikowane.

    Diabeł tkwi w szczegółach

    W minionym roku tematowi marż aptecznych Związek Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek poświęcił fragment swojego raportu „Apteki w Polsce”. Wypunktował, że marże apteczne utrzymują się w Europie na poziomie od 14 proc. we Francji i 15 proc. w Luksemburgu do 43 proc. we Włoszech i na Cyprze. W Polsce średnia marża to 25 proc., podobnie jak w większości państw europejskich (widełki dla aż 17 europejskich państw to 22-27 proc.).
    Co ciekawe, wysokość marż aptecznych pozostaje w różnych krajach w odmiennym stosunku do marż hurtowych. Największe ich zróżnicowanie widać we Włoszech, gdzie wynosi 40 proc. (marża hurtowa to jedynie 3 proc.), najmniejsze w takich krajach jak Holandia (31 do 23 proc.), Malta (25 i 18 proc.) oraz Rumunia (22 i 14 proc.). Z tych danych można by wysnuć wniosek, że w Polsce marże wcale nie należą do najniższych, a tym samym – że nieuprawnione jest twierdzenie, iż nasze marże apteczne należą do najniższych w Europie. Diabeł tkwi jednak w szczegółach. Co innego bowiem marże średnie, co innego urzędowe, które stosowane są wobec leków refundowanych. W tym przypadku polskie marże plasują nasz kraj na przedostatnim miejscu w ogonku. Urzędowa marża wynosi bowiem już tylko 18,5 proc., a więc o kilka punktów mniej niż średnia. Niższa jest tylko na Litwie, sięga 14 proc. (wobec 23 proc. średniej marży). Tendencja, że marża średnia jest wyższa od urzędowej, stanowi typowe rozwiązanie w aż 12 krajach, jednak w sześciu pozostałych, uwzględnionych w raporcie ZAPPA, jest odmienna. W Luksemburgu, gdzie marża średnia jest bardzo niska, ta urzędowa sięga aż 48 proc. Oznacza to, że apteki dobrze zarabiają na sprzedaży leków objętych urzędową marżą, a marża na inne produkty jest symboliczna. Ma to dwa pozytywne skutki. Po pierwsze zapewnia aptekom stabilizację, po drugie – nie zachęca właścicieli aptek do maksymalizowania sprzedaży takich produktów jak suplementy diety. Zupełnie inaczej niż u nas, gdzie marże nakładane na produkty dostępne w sprzedaży odręcznej de facto umożliwiają funkcjonowanie aptekom często zwyczajnie stratnym na sprzedaży leków objętych refundacją lub pełnopłatnych. Marże dla sprzedaży odręcznej, jak podał ZAPPA, od lat są wyższe od średniej. Obecnie plasują się w granicach nieco poniżej 30 proc., kilka lat temu były o 2-3 punkty wyższe. W przypadku leków pełnopłatnych obserwowany jest zdecydowanie większy spadek marż. Z poziomu 27-28 proc. w roku 2015 do mniej więcej 22 proc. obecnie. Marże na leki refundowane, sięgające dziś 18,5 proc., są więc najniższe.
    02_rentgen miesiaca_v02_mapa z artukulu.jpg

    Straty na obrocie lekami

    Poziom marż i limity finansowania powodują więc, że spadają zyski brutto dzięki nim generowane. W efekcie średni zysk brutto polskich aptek należy do najniższych w Europie; niższy jest tylko w Grecji i na Łotwie, w Niemczech jest niemal pięciokrotnie wyższy. Niskie zyski brutto w powiązaniu z wysokimi kosztami działalności oraz stosunkowo niskimi przychodami (na co ma wpływ zarówno nasza ograniczona skłonność do inwestowania w zdrowie, jak i stosunkowo niewielka liczba potencjalnych pacjentów przypadających na aptekę) przekładają się na oczekiwanie wzrostu marż. Dla aptek olbrzymie znaczenie ma też m.in. spadek marż hurtowych. Ustalenie ich na poziomie 5 proc. powoduje, że hurtownie są mniej skłonne do udzielania aptekom rabatów czy odroczonych terminów płatności. Dokładnie tak jak przewidywali analitycy, zanim ruszył mechanizm obniżania marż.
    W efekcie – podaje ZAPPA – statystyczna apteka nierzadko generuje straty na obrocie lekami refundowanymi. A ponieważ marże urzędowe są nieadekwatne do kosztów prowadzenia apteki, konieczna jest wysoka sprzedaż leków pełnopłatnych i dostępnych w sprzedaży odręcznej. Stąd wysnuwa też wniosek, że skoro pacjenci zmuszeni są ponosić dodatkowe koszty, by apteki mogły dystrybuować leki refundowane, rzeczywiste współpłacenie pacjentów za leki jest wyższe niż wynika z oficjalnych danych.
    Innym efektem tej sytuacji były postulaty okręgowych izb aptekarskich, z którymi ich przedstawiciele jechali w tym roku na wybory władz Naczelnej Rady Aptekarskiej. Były wśród nich propozycje, by doprowadzić do zmiany sposobu ustalania marż aptecznych – nie od limitu finansowania, ale od ceny zakupu leków czy urealnienia marż. Było też słychać głosy, że uchwały w tej sprawie były już podejmowane przez Krajowy Zjazd Aptekarzy, ale nie zostały zrealizowane.

    Marże urzędowe są w Polsce procentowo na poziomie średnim europejskim, natomiast przez fakt, że w Polsce leki są najtańsze w Europie, te procenty przekładają się na niskie kwoty. Oznacza to, że marża 18 proc. w Polsce może oznaczać 1 euro, gdy marża w Luksemburgu wynosząca 10 proc. – 30 euro. Dlatego nie przywiązujmy się do wartości procentowych, mówmy o kwotach. I tu faktycznie jest słabo. W raporcie ZAPPA zderzyłem kwoty pozyskane z marży realizowanej na lekach refundowanych z kosztami dystrybucji tych leków w statystycznej aptece. Z wyliczeń wychodzi, że dystrybucja tych leków przynosi ogromne straty, tzn. jej koszt znacznie przewyższa kwoty uzyskane z marż. W ten sposób w budżecie aptecznym powstaje dziura, którą trzeba uzupełnić, żeby przetrwać. A uzupełnia się sprzedażą leków OTC, suplementów czy kosmetyków. Policzyłem, że załatanie deficytu budżetowego apteki wymaga sprzedaży wysokomarżowych suplementów na kwotę 30 tys. zł. Jakie z tego wnioski? Otóż po pierwsze, system dający tak niskie kwoty z marż leków urzędowych z automatu zmusza przedsiębiorców do sprzedaży innego asortymentu, co jest oczywiście niezgodne z celem leczenia – pacjent powinien spożywać minimalną ilość farmaceutyków. Po drugie, taki system, to zły system, bo każdy przedsiębiorca musi wypracować zysk, żeby nie upaść. A ponieważ apteka realizuje konstytucyjne zadania państwa w obszarze zaopatrzenia ludności w leki, państwo powinno zapewnić jej takie warunki, żeby w interesie publicznym przetrwała i funkcjonowała. Osobną, ale ogromnie istotną kwestią jest regulacja liczby aptek na rynku. Na hasło „regulacja” w Polsce z miejsca odzywa się głos oburzonych liberałów, tym niemniej, jeśli zależy nam na pacjentach, ich zdrowiu, to zależeć powinno też na dobrze i zgodnie z potrzebami pacjentów funkcjonującym systemie. Skoro rynek jest wartością określoną, bo determinowaną potrzebami zdrowotnymi (liczba opakowań razy cena), a koszty dystrybucji leków też są policzalne, to znana jest optymalna liczba aptek. I państwo powinno we własnym interesie oraz interesie pacjentów tę liczbę regulować. W Polsce, zgodnie z wyliczeniami zamieszczonymi w raporcie ZAPPA, żeby marża uzyskana z obrotu lekami refundowanymi równała się z kosztami tej dystrybucji (nadal nie mówię o zysku!), powinno funkcjonować około 11 tys. aptek. Każda następna powoduje spadek obrotu pozostałych i wzrost kosztu systemu. Dlatego regulacja jest słuszna i konieczna.

    Marcin Wiśniewski, prezes Zawiązku Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek

    Autor: Małgorzata Grosman
    Powered by
    Polityka prywatności
    Cookies Policy
    POLITYKA DOTYCZĄCA PLIKÓW COOKIES
    1. Czym są pliki cookies?
    Poprzez pliki "cookies" należy rozumieć dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, przechowywane w urządzeniach końcowych użytkowników przeznaczone do korzystania ze stron internetowych. Pliki te pozwalają rozpoznać urządzenie użytkownika i odpowiednio wyświetlić stronę internetową dostosowaną do jego indywidualnych preferencji. "Cookies" zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
    1. Do czego używamy plików cookies?
    Pliki "cookies" używane są w celu dostosowania zawartości stron internetowych do preferencji użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych. Używane są również w celu tworzenia anonimowych, zagregowanych statystyk, które pomagają zrozumieć w jaki sposób użytkownik korzysta ze stron internetowych co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości, z wyłączeniem personalnej identyfikacji użytkownika.
    1. Jakich plików cookies używamy?
    Stosowane są, co do zasady, dwa rodzaje plików "cookies" – "sesyjne" oraz "stałe". Pierwsze z nich są plikami tymczasowymi, które pozostają na urządzeniu użytkownika, aż do wylogowania ze strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej). "Stałe" pliki pozostają na urządzeniu użytkownika przez czas określony w parametrach plików "cookies" albo do momentu ich ręcznego usunięcia przez użytkownika.
    Pliki "cookies" wykorzystywane przez partnerów operatora strony internetowej, w tym w szczególności użytkowników strony internetowej, podlegają ich własnej polityce prywatności.
    Wyróżnić można szczegółowy podział cookies, ze względu na:
    A. Rodzaje cookies ze względu na niezbędność do realizacji usługi:

    Rodzaj

    Opis

    Niezbędne

    są absolutnie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania witryny lub funkcjonalności z których użytkownik chce skorzystać

    Funkcjonalne

    Są ważne dla działania serwisu:


      • służą wzbogaceniu funkcjonalności serwisu, bez nich serwis będzie działał poprawnie, jednak nie będzie dostosowany do preferencji użytkownika,

      • służą zapewnieniu wysokiego poziomu funkcjonalności serwisu, bez ustawień zapisanych w pliku cookie może obniżyć się poziom funkcjonalności witryny, ale nie powinna uniemożliwić zupełnego korzystania z niej,

      • służą bardzo ważnym funkcjonalnościom serwisu, ich zablokowanie spowoduje, że wybrane funkcje nie będą działać prawidłowo.

    Biznesowe

    Umożliwiają realizację modelu biznesowego w oparciu o który udostępniona jest witryna, ich zablokowanie nie spowoduje niedostępności całości funkcjonalności serwisu ale może obniżyć poziom świadczenia usługi ze względu na brak możliwości realizacji przez właściciela witryny przychodów subsydiujących działanie serwisu. Do tej kategorii należą np. cookies reklamowe.


     
     
     
     
    B. Ze względu na czas przez jaki cookie będzie umieszczone w urządzeniu końcowym użytkownika:

    Rodzaj

    Opis

    Cookies tymczasowe (session cookies)

    cookie umieszczone na czas korzystania z przeglądarki (sesji), zostaje wykasowane po jej zamknięciu

    Cookies stałe (persistent cookie)

    nie jest kasowane po zamknięciu przeglądarki i pozostaje w urządzeniu użytkownika na określony czas lub bez okresu ważności w zależności od ustawień właściciela witryny


     
    C. Ze względu na pochodzenie – administratora serwisu, który zarządza cookies:

    Rodzaj

    Opis

    Cookie własne (first party cookie)

    cookie umieszczone bezpośrednio przez właściciela witryny jaka została odwiedzona

    Cookie zewnętrzne (third-party cookie)

    cookie umieszczone przez zewnętrzne podmioty, których komponenty stron zostały wywołane przez właściciela witryny


    Uwaga: cookie mogą być wywołane przez administratora za pomocą skryptów, komponentów, które znajdują się na serwerach partnera, umiejscowionych w innej lokalizacji - innym kraju lub nawet zupełnie innym systemie prawnym. W przypadku wywołania przez administratora witryny komponentów serwisu pochodzących spoza systemu administratora mogą obowiązywać inne standardowe zasady polityki cookies niż polityka prywatności / cookies administratora witryny.
     
    D. Ze względu na cel jakiemu służą:

    Rodzaj

    Opis

    Konfiguracji serwisu

    umożliwiają ustawienia funkcji i usług w serwisie

    Bezpieczeństwo i niezawodność serwisu

    umożliwiają weryfikację autentyczności oraz optymalizację wydajności serwisu

    Uwierzytelnianie

    umożliwiają informowanie gdy użytkownik jest zalogowany, dzięki czemu witryna może pokazywać odpowiednie informacje i funkcje

    Stan sesji

    umożliwiają zapisywanie informacji o tym, jak użytkownicy korzystają z witryny. Mogą one dotyczyć najczęściej odwiedzanych stron lub ewentualnych komunikatów o błędach wyświetlanych na niektórych stronach. Pliki cookie służące do zapisywania tzw. "stanu sesji" pomagają ulepszać usługi i zwiększać komfort przeglądania stron.

    Procesy

    umożliwiają sprawne działanie samej witryny oraz dostępnych na niej funkcji

    Reklamy

    umożliwiają wyświetlać reklamy, które są bardziej interesujące dla użytkowników, a jednocześnie bardziej wartościowe dla wydawców i reklamodawców, personalizować reklamy, mogą być używane również do wyświetlania reklam poza stronami witryny (domeny)

    Lokalizacja

    umożliwiają dostosowanie wyświetlanych informacji do lokalizacji użytkownika

    Analizy i badania, audyt oglądalności

    umożliwiają właścicielom witryn lepiej zrozumieć preferencje ich użytkowników i poprzez analizę ulepszać i rozwijać produkty i usługi. Zazwyczaj właściciel witryny lub firma badawcza zbiera anonimowo informacje i przetwarza dane na temat trendów bez identyfikowania danych osobowych poszczególnych użytkowników


     
     
     
     
    E. Rodzaje cookies ze względu na ingerencję w prywatność użytkownika:

    Rodzaj

    Opis

    Nieszkodliwe

    Obejmuje cookies:


      • niezbędne do poprawnego działania witryny

      • potrzebne do umożliwienia działania funkcjonalności witryny, jednak ich działanie nie ma nic wspólnego z śledzeniem użytkownika

    Badające

    wykorzystywane do śledzenia użytkowników jednak nie obejmują informacji pozwalających zidentyfikować danych konkretnego użytkownika


     
    1. Czy pliki cookies zawierają dane osobowe?
    Możliwe odpowiedzi (w zależności od spółki i przyjętej polityki):
    1. Dane osobowe gromadzone przy użyciu plików "cookies" mogą być zbierane wyłącznie w celu wykonywania określonych funkcji na rzecz użytkownika. Takie dane są zaszyfrowane w sposób uniemożliwiający dostęp do nich osobom nieuprawnionym.
    2. Pliki cookies (tzw. ciasteczka) to niewielkie pliki tekstowe wysyłane przez odwiedzany serwis internetowy do urządzenia internauty (komputer, smartfon itp.). Są stosowane wyłącznie w celu lepszego dostosowania witryny internetowej do indywidualnych potrzeb internautów. Nie zawierają żadnych danych osobowych.

    1. Jak odrzucić lub/i odinstalować pliki cookies?
    Na komputerze pliki cookie można odinstalować na dwa sposoby.
    Sposób pierwszy: W opcjach przeglądarki internetowej można sprawdzić, jakie pliki cookie są zainstalowane na komputerze i usunąć je jeden po drugim według rodzajów cookie tak jak wskazano na pasku zadań lub wszystkie na raz.
    • Przeglądarka Apple Safari: wejść w „Ustawienia”, „Safari” i wybrać „Wymaż historię i dane witryn”;
    • Przeglądarka Google Chrome: zakładka „Prywatność” w menu „Ustawienia”, wybrać „Ustawienia treści”, następnie „Wszystkie pliki cookie i dane stron” i „Usuń wszystko”;
    • Przeglądarka Internet Explorer: menu „Narzędzia”, zakładka „Opcje internetowe”, następnie wybrać kolejno „Ogólne”, „Historia przeglądania”, „Ustawienia”, okno „Ustawienia tymczasowych plików internetowych i historii” i na koniec „Wyświetl pliki”;
    • Przeglądarka Mozilla Firefox: menu „Narzędzia”, wybrać zakładkę „Opcje”, następnie „Prywatność” i „Usuń ciasteczka”.
    Ponadto istnieje możliwość ustawienia przeglądarki internetowej, tak aby blokowała pliki cookie lub każdorazowo ostrzegała przed ich instalacją. Ustawienia są różne w poszczególnych przeglądarkach. Instrukcje odnośnie obsługi plików cookie można znaleźć w menu „Pomoc” przeglądarki. Zachowanie przeglądarek można ustawiać niezależnie od siebie na wszystkich obsługiwanych przez Państwa urządzeniach, na których odwiedzacie Państwo witryny aptekarski.prowly.com.

    Wyczerpujące informacje, dotyczące zmiany ustawień w różnych przeglądarkach, znajdują się również na stronie www.aboutcookies.org.

    Rozumiem