Naczelny Sąd Administracyjny po niemal dwóch latach od wydania wyroku przez sąd niższej instancji przyznał samorządowi aptekarskiemu prawo do opiniowania decyzji wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych. Choć sprawa wydawać się może błaha, to jednak ma ogromne znaczenie, bo Wojewódzki Sąd Administracyjny, wydając dwa lata temu swój wyrok w tej samej sprawie,w uzasadnieniu napisał jednoznacznie, że celem nadrzędnym wprowadzenia przepisów antykoncentracyjnych do Prawa farmaceutycznego było zapobieżenie kartelizacji rynku aptecznego.
Zakończona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w czerwcu bieżącego roku sprawa nie była więc błaha, a sam wyrok ma duże znaczenie. – Tym samym prawomocny jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 lipca 2015 roku (sygnatura akt VI SA/ Wa 399/15) – podkreśla TomaszLeleno, rzecznik Naczelnej Izby Aptekarskiej. – Potwierdzono w nim uprawnienia organów inspekcji farmaceutycznej, jak również stanowisko organów samorządu aptekarskiego, że w sytuacji naruszenia wymogu przestrzegania limitu aptek, który jest jednym z podstawowych warunków nie tylko uzyskania zezwolenia, ale także prowadzenia apteki, podstawą do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej jest art. 37ap ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 99 ust. 3 pkt 2 Prawa farmaceutycznego.
ZDYSKREDYTOWANA INTERPRETACJA SIECI
Tuż przed terminem ogłoszenia wyroku NSA na nowo rozgorzała dyskusja na temat jednego procenta. Była gorąca, bo choć wyrok WSA sprzed dwóch lat był jednoznaczny, to jednak decyzja NSA mogła być – przynajmniej teoretycznie – zupełnie inna. W mediach pojawiały się w związku z tym scenariusze, co może się wydarzyć, jeśli sąd wyższej instancji nie poprze orzecznictwa WSA. Posuwano się nawet do tego, by twierdzić, że istnieją dwie rozbieżne, ale równie dobrze uzasadnione interpretacje w tej sprawie. „Zapominano” dodać, że tę drugą, rzekomo również mającą umocowanie prawne interpretację, sformułowali prawnicy związani z jedną ze stron sporu, czyli z sieciami aptecznymi, które łamały przepisy antykoncentracyjne. „Zapominano” i o tym, jak jednoznaczne, a tym samym druzgocące dla sieci aptecznych było uzasadnienie wyroku WSA z 2015 roku w tej sprawie; całkowicie dyskredytowało ono przecież interpretację przepisów przedstawianą przez sieci.
ZAPOBIEC KARTELIZACJI RYNKU
Historia zaczęła się na Dolnym Śląsku. Spółka, wobec której wszczęto postępowanie cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki z powodu przekroczenia limitu jednego procenta, wystąpiła do NRA ze skargą na opinię DIA, która poproszona o nią przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego poparła jego stanowisko. NRA potwierdziła opinię DIA, że zezwolenie należy cofnąć, skoro doszło do przekroczenia limitu jednego procenta. W tej sytuacji sieć złożyła skargę na NRA do sądu. WSA wyrok w tej sprawie ogłosił w lipcu 2015 roku, trochę później poznaliśmy jego uzasadnienie.
WSA uznał, że racja jest po stronie NRA. Podkreślił, że jej opinia wydana została w oparciu o bezsporne ustalenia WIF, które musiały z kolei skutkować postępowaniem prowadzącym do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki niemieszczącej się w obowiązującym limicie. Sąd powołał się na art. 99 Prawa farmaceutycznego, na mocy którego zezwolenia na prowadzenie apteki nie wydaje się, jeśli podmiot ubiegający się o zezwolenie prowadzi na
terenie województwa więcej niż jeden procent aptek ogólnodostępnych. Dodał, że w myśl art. 37 Prawa farmaceutycznego organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku, gdy przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa wymagane do wykonywania działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu. Czyli nawet jeśli posiadał zezwolenie, ale złamał warunki, na podstawie których je otrzymał, nadzór nie tyle może, co musi zezwolenie mu odebrać.
terenie województwa więcej niż jeden procent aptek ogólnodostępnych. Dodał, że w myśl art. 37 Prawa farmaceutycznego organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku, gdy przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa wymagane do wykonywania działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu. Czyli nawet jeśli posiadał zezwolenie, ale złamał warunki, na podstawie których je otrzymał, nadzór nie tyle może, co musi zezwolenie mu odebrać.
W uzasadnieniu wyroku sąd przypomniał, że celem nadrzędnym wprowadzenia przepisów antykoncentracyjnych do Prawa farmaceutycznego było zapobieżenie kartelizacji rynku aptecznego. Nie miał wątpliwości, że sens tego przepisu byłby wypaczony, gdyby uznać dopuszczalność odstąpienia od zakazu nadmiernej koncentracji aptek w gestii jednego podmiotu w czasie prowadzenia działalności na podstawie wydanego już zezwolenia. Samorząd jednoznacznie stwierdził, że złamanie tego zakazu stanowi podstawę do cofnięcia zezwolenia.
PRZEŁOMOWY I PRAWOMOCNY
Farmaceuci mówili o tym wyroku, że jest nie tyle ważny, co przełomowy. Oczekiwali, że definitywnie kończy spór prawny o limit aptek. Sieć nie miała jednak nic do stracenia – mając niemieszczące się w limicie apteki i otwierając kolejne, mogła jedynie próbować odroczyć moment, w którym sądowy wyrok w tej sprawie stanie się prawomocny. Właśnie dlatego wniosła skargę do NSA.
Między jednym a drugim wyrokiem minęły niemal dwa lata. W tym czasie sieci, nie tylko ta, której sprawa dotyczyła, postępowały tak, jakby żaden limit liczby aptek nie istniał. Tworzyły kolejne spółki i otwierały następne apteki, licząc na słabość nadzoru farmaceutycznego, który pomimo zwiększenia liczby i zakresu zadań, nie został należycie wsparty kadrowo i finansowo.
Patrząc z kilkuletniej perspektywy, można zauważyć, że takie postępowanie było dla sieci korzystne, rozwijały się przecież, wzmacniając swą rynkową pozycję. Kolejny wyrok musiał jednak kiedyś zapaść i zapadł. Odrzucenie kasacji sieci przez NSA czyni wyrok WSA prawomocnym.
Małgorzata Grosman
Małgorzata Grosman
