Odporność psychiczna jest niezwykle ważna zwłaszcza w kontekście zarządzania zespołem aptecznym. Trudno wyobrazić sobie dobrze działający team, kiedy kierownik ciągle ulega emocjom, a po każdej porażce jest bliski załamania.
Mam to szczęście, że urodziłem się wolny od alergii. To ogromna zaleta, zwłaszcza wiosną. Kto kiedyś kichał przy koszeniu trawy, ten wie. Z wiekiem nabawiłem się jednak jednego niezwykle silnego uczulenia. Przeszkadza mi ono i problem w tym, że nie ja sam mam umiarkowany wpływ na jego łagodzenie. Tym uczuleniem jest wysoka nadwrażliwość na marudzenie i narzekanie.
Jako że Polacy uważają się za naród narzekaczy (bardziej uważają, niż są), mam kilka okazji, żeby podrapać się po nosie. Jak jednak ja reaguję, nie ma dla Was żadnego znaczenia. Znaczenie ma pytanie, czy niektórzy z Was nie są przypadkiem alergenami.
Skąd taki wstęp? Farmaceuci w 99 proc. to nie są ludzie „z łapanki”. Wybór drogi aptekarskiej raczej jest dość przemyślany, ponieważ ani szkoły nie są proste, ani praca lekka. Za to odpowiedzialność ogromna. Dodatkowo zmagacie się z coraz bardziej wolnym rynkiem, zmianami w otoczeniu biznesowym i prawnym. Jakby tego było mało, kierownicy muszą odznaczać się kompetencjami, związanymi z zarządzaniem personelem, budowaniem pozycji na rynku, etc.
Cały ten wstęp jest właśnie po to, żeby podkreślić, jak ważne jest budowanie i rozwijanie w sobie odporności psychicznej. Oprócz kompetencji merytorycznych, umiejętności obsługi pacjenta oraz opanowania technik kierowniczych, to kolejny filar, dzięki któremu będziecie mogli działać również w pandemii. Tak, z tego wynika, iż odporność psychiczną można nabyć, można ją zwiększać, a więc można ją też stracić. Uśmiałem się zdrowo, kiedy usłyszałem gdzieś, iż ludzie rodzą się twardzi i odporni. Serio?
Potencjał odpornościowy
Psychologia intensywnie zajmuje się rozwojem tzw. inteligencji emocjonalnej, której podstawą jest odporność psychiczna. Podobnie jak ze zdrowiem, każdy ma pewien potencjał odpornościowy. Pytanie czy go wykorzysta i zwiększy, czy pozwoli by ten osłabł i zaczął zanikać.
W toku badań nad odpornością psychiczną wyszczególniono pewien zestaw umiejętności, które ją tworzą i pomagają nam się pozbierać po różnych perypetiach i zawirowaniach życiowych. Kiedy więc uświadomicie sobie, jakie to umiejętności, zyskacie szansę na ich codzienne wzmacnianie i świadome sięganie dokładnie po te strategie, które je uruchamiają. Przejdźmy zatem do konkretów.
Wspomniane badania wyodrębniły zestaw cech, które rozwijane, tworzą solidne fundamenty wewnętrznej siły. Czym jest zaś sama odporność psychiczna, dobrze pokazuje nieco zmieniony cytat Rocky’ego Balboa: „ważne jest, jak wiele jesteś w stanie znieść i iść do przodu… będąc zadowolonym z siebie”.
Witaminy odporności
Podstawowe cechy odporności psychicznej, które można i warto rozwijać, można porównać do zestawu witamin, które pozytywnie wpływają na organizm. Są to: optymizm, zaakceptowanie siebie i otoczenia, proaktywność, rezygnacja z bycia ofiarą, odpowiedzialność i nastawienie na przyszłość. Gdybym powiedział, że Waszym zdaniem optymista jest osobą często uśmiechniętą, która emanuje energią i zaraża nią pacjentów i kolegów z pracy, pewnie przyznalibyście mi rację. Oczywiście to tylko cześć obrazu, ponieważ optymiści są bardziej złożeni. Jedna z koncepcji psychologicznych mówi, że prawdziwymi optymistami są osoby, które mają świadomość, że mogą mieć wpływ na swoje życie, że złe momenty kiedyś się kończą i mają w sobie tyle siły, by się po nich podnieść i żyć. Oprócz tego są świadomi, że mogą ich czekać porażki, ale wiedzą też, że i one mijają.
Bardzo ciekawą cechą ludzi, o których można powiedzieć, że są odporni psychicznie, cechuje podejście do zmian, oparte o akceptację rzeczywistości. Akceptacja zmian to dostrzeganie w nich nowych możliwości. Nawet, jeżeli z pozoru, zmiany te mogą wydawać się trudne, warto wykorzystać ich potencjał. Żyjemy w okresie pandemii. Możemy oczywiście zanegować jej obecność i skutki, ale wiadomo, że to niczego nie zmieni. I kiedy podczas szkoleń mówię, że koronawirus daje aptekarzom szansę na stworzenie niezwykle silnych relacji z pacjentem, na początku widzę niedowierzające uśmiechy. Ale z czasem dociera również i taki fakt, że kiedy jeżeli nie w kryzysie, tworzą się najsilniejsze więzy? Przecież to do apteki zmierzamy, kiedy czujemy się zdrowotnie zagrożeni. Korona przyniosła zmianę, na którą nie macie wpływu. Z pewnością natomiast macie wpływ na własną reakcję. Może będzie to impuls, aby zmienić swoją obsługę pacjenta na bardziej relacyjną, a mniej technicznie rzeczową? Lojalność pacjenta, zbudowana w koronie będzie znacznie trwalsza niż ta, tworzona w normalnych warunkach. Trzeba jednak przyjąć fakt zmienionego otoczenia i szukać aktywnie korzyści dla siebie i swojej placówki.
Chęć poszukiwania rozwiązań
I tutaj wchodzi proaktywność, czyli chęć poszukiwania rozwiązań. To doskonały lek na moją alergię. Zamiast zastanawiać się jak bardzo źle może być, warto szukać opcji, w których może być lepiej. A jeżeli na początku nie będzie, wtedy szukać dalej. Alternatywą jest usiąść i płakać. Tylko po co to komu?
Kolejną cechą ludzi psychicznie odpornych jest odpowiedzialność za to, co robią. Częścią narzekania jest tzw. robienie z siebie ofiary. To bardzo wygodne, ponieważ pozwala przerzucić wszystko, co złe na innych. „Mendzenie”, że mityczni oni są winni, a ja to zrobiłbym tak i tak, ale w tych warunkach się nie da, to właśnie słowa ofiary. Jeżeli czasem brzmią w Waszych głowach, uważajcie. Są bardzo kuszące.
Jakie zachowania powinien rozwijać w sobie aptekarz, chcący budować swoją odporność psychiczną, już znacie. Tutaj podam kilka zachowań, które skuteczne obniżają ten rodzaj odporności. Warto więc jak najszybciej je eliminować:
- gdybanie i wyciąganie wniosków na podstawie fragmentów sytuacji lub cudzych opinii,
- uogólnienia np.: „zawsze ja muszę rozpakowywać towar”,
- personalizacja, czyli branie wszystkiego, co się dzieje do siebie. Kolega złapał katar, a Ty uważasz, że to przez Ciebie, bo otworzyłeś okno.
Jak uniknąć wpadki w powyższe pułapki? Wystarczy zadać sobie pytanie: Skąd to wiem? Uczciwa odpowiedź pokaże, jak bardzo kruche są podstawy naszych domysłów i przeświadczeń.
Jeszcze jeden składnik odporności psychicznej jest wart wspomnienia. To kompetencja planowania przyszłości. Mam na myśli umiejętność przewidywania tego, co może stać się w danej sytuacji i odpowiednio wcześnie usuwanie sobie przeszkód spod nóg. Planowanie, w tym rozumieniu, to przewidywanie i rozgrywanie w głowie pewnych scenariuszy, by czuć się pewnie w danej sytuacji. Jeśli zawczasu przetrenuje się sytuację w myślach, mózg będzie przygotowany na wiele wariantów i zwyczajnie nie będzie musiał improwizować na poczekaniu.
Odporność psychiczna jest niezwykle ważna zwłaszcza w kontekście zarządzania zespołem aptecznym. Trudno wyobrazić sobie dobrze działający team, kiedy kierownik ciągle ulega emocjom, a po każdej porażce jest bliski załamania. Korona nadal nad nami wisi i zespół chce mieć oparcie w swoim kierowniku. Nie znajdzie go, jeżeli ten będzie miał słabą odporność psychiczną. Powyższe wskazówki są jak zestaw witamin. Regularnie stosowane wzmocnią organizm. Zażyte tylko od czasu do czasu lub wcale nie przyniosą efektu. Jak zawsze pozostawiam do wyboru.
Autor: Jacek Olszewski
POLECAMY
Menedżer emocji w aptece
Korona, korona nadal nam towarzyszy. Ale nie o koronie dziś będzie mowa, ale o emocjach. Dobra, COVID-19 dostarcza nam niemało emocji, jednak tutaj skupię się na emocjach farmaceuty i kierownika, kiedy między obydwoma (obydwiema lub obojgiem) dojedzie lub ma dojść do roz...
Czytaj więcej
