Konsultacja farmaceutyczna przeprowadzana jest na podstawie wywiadu z pacjentem. Ma na celu dobór jak najlepszego leczenia dopasowanego do problemu i potrzeb pacjenta. Jak przeprowadzić konsultację farmaceutyczną? Postaram się przedstawić to na przykładzie pacjenta z gorączką.
Jako gorączkę rozumiemy temperaturę ciała powyżej 38°C. Poniżej tej wartości mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym, kiedy nie jest konieczne podawanie leków. Warto to pacjentom przypominać, ponieważ większość z nich ma tendencję do zażywania leku „na zaś”, co nie tylko w tym przypadku jest nieprawidłowe. Jednak w przypadku istotnie podwyższonej temperatury ciała (powyżej 38°C) należy dobrać pacjentowi skuteczny lek przeciwgorączkowy. Przyczyn wystąpienia stanu podgorączkowego, czy gorączki może być wiele – jednak skupię się na elementach wywiadu z pacjentem, które są możliwe do wykonania w warunkach aptecznych.
Leki przeciwgorączkowe
Do tej grupy zaliczamy:
- paracetamol,
- ibuprofen,
- kwas acetylosalicylowy,
- metamizol,
- naproksen.
Jak wybrać odpowiedni lek przeciwgorączkowy?
Warto na początkowym etapie zadać kilka podstawowych pytań:
- Jaki jest wiek pacjenta?
- Czy istnieją jakieś przeciwwskazania (np. choroby przewlekłe, ciąża, karmienie piersią)?
- Czy jakiś lek był już stosowany?
- Czy dotychczasowe leczenie było skuteczne?
Odpowiedzi na te pytania udzielą nam potrzebnych informacji. W zależności od złożoności przypadku, czasem wystarczą 2 pytania, czasami wywiad jest obszerniejszy.
Jakie leki przeciwgorączkowe podajemy w pierwszej kolejności?
Paracetamol i ibuprofen są najbezpieczniejsze i te leki będziemy proponować pacjentowi w pierwszej kolejności uwzględniając wiek i przeciwwskazania. Lekiem pierwszego wyboru (ze względu na najmniej przeciwwskazań) jest paracetamol – ibuprofen stosowany jest zazwyczaj, kiedy paracetamol nie jest skuteczny. W przypadku braku odpowiedniego efektu przy stosowaniu paracetamolu i ibuprofenu – można je ze sobą skojarzyć i jednocześnie wzmocnić efekt ich działania. Dawkowanie w każdym przypadku jest dostosowywane do wieku i wagi pacjenta, które ustalamy zadając dodatkowe pytania.
Paracetamol i ibuprofen są nieskuteczne – co dalej?
Najłatwiej dobrać lek, kiedy nic nie było jeszcze stosowane. Pacjent jest niejako „czystą kartą” i postępujemy wtedy według określonego schematu, mając do dyspozycji określoną grupę leków. Sprawa się komplikuje, kiedy leki pierwszego wyboru okazały się nieskuteczne, a dodatkowo pacjent choruje przewlekle. Lekami, które możemy zaproponować w takiej sytuacji to kwas acetylosalicylowy, metamizol i naproksen. Aby wybrać odpowiedni, należy dokonać eliminacji pozostałych.
Astma oskrzelowa, czy choroba wrzodowa eliminują NLPZ pozostawiając nam do wyboru metamizol. Z kolei stosowaniu leków na obniżenie ciśnienia, czy nasercowych może sugerować, że pacjent stosuje kwas acetylosalicylowy w dawkach 75-150 mg. Niektórzy pacjenci o tym informują, niektórzy nie wiedzą, że to w ogóle istotne. Dlatego ważne jest wstępne określenie parametrów, tj. jak wiek i ewentualne choroby towarzyszące.
"Nie zabijaj posłańca"
Bardzo często zdarza się, że apteki nie odwiedza chory, tylko wysyła po leki osobę bliską. Wystąpienie gorączki na ogół ma charakter incydentalny. Podczas rozmowy telefonicznej z krótką wymianą zdań, podczas której pada „kup mi coś na gorączkę”, wysłannik chorego zazwyczaj wie bardzo niewiele. W takiej sytuacji, kiedy nie możemy ustalić szczegółów dotyczących pacjenta – wybieramy najbardziej bezpieczną opcję. Często po zadaniu kilku pytań łatwo zorientować się na ile posłańca można wypytywać. Zazwyczaj pytanie o wiek nie jest problematyczne, jednak już bardziej szczegółowe pytania mogą sprawić problem i nie warto bombardować nimi osoby, która nie jest w stanie nam udzielić informacji.
Gorączka jako objaw towarzyszący
W przypadku gorączki sprawa jest dość prosta – w większości przypadków możemy zaproponować paracetamol. Często jednak gorączce towarzyszą inne objawy. Dobierając kolejne leki, stosujemy jednak te same zasady. Podstawowym i w zasadzie jedynym źródłem informacji jest pacjent. Dlatego tak ważne jest zadawanie mu pytań.
Przechodząc od ogółu do szczegółu tworzymy coś w rodzaju algorytmu – eliminując po kolei możliwe rozwiązania. Ważne jest jednak to, aby pacjent nie czuł się jak na przesłuchaniu, dlatego pytania powinny być różnicujące. Odpowiedź na nie powinna nam dostarczyć informacji, które dopuszczają lub eliminują użycie leku, który w danym przypadku wydaje nam się najodpowiedniejszy. Podczas takiego wywiadu może okazać się również, że stan pacjenta jest na tyle ciężki, że należy go skierować do lekarza. Szczególnie jeśli jest to dziecko (niewielki wybór leków do zaproponowania), czy osoba starsza (ryzyko polipragmazji, interakcji, silnych działań niepożądanych).
POLECAMY
!["PESEL? A nie ma pani tego w komputerze?" [DZIENNIK FARMACEUTY]](https://prowly-uploads.s3.eu-west-1.amazonaws.com/uploads/landing_page/template_background/118132/5592bc736375ac163535489b8a64eb21.jpg)
"PESEL? A nie ma pani tego w komputerze?" [DZIENNIK FARMACEUTY]
"Dojeżdżam pod aptekę. Już stoi wężyk ludzi w maskach, w odstępach, czekają, kilka osób wyraźnie się niecierpliwi. Druga osoba w kolejce pyta, od której czynne i czemu się spóźniłam. Odpowiadam, że od 8:00 i w zasadzie mam jeszcze 10 minut" - swój dzień w aptece opisuje ...
Czytaj więcej
