W internecie można kupić wszystko. To niewątpliwe udogodnienie, które zwłaszcza w dobie pandemii ułatwia nam wiele spraw. Jednak niektórych towarów w internecie być nie powinno, a są, stanowiąc pokusę dla nieświadomych zagrożenia pacjentów.
Leki tylko z apteki – ta zasada pozostaje niezmienna. A jednak, w internecie nie brakuje ofert leków wystawianych przez sprzedawców, którzy nie reprezentują żadnych aptek i w ogóle z farmacją mają niewiele wspólnego. Chęć zysku, potrzeba pozbycia się niepotrzebnych leków – ich motywacje są różne. Konsekwencje, według prawa, te same.
Farmaceuta czuwa
„Kto wprowadza do obrotu lub przechowuje w celu wprowadzenia do obrotu produkt leczniczy, nie posiadając pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2” – to brzmienie art. 124 Prawa farmaceutycznego. Jednak często sprzedawcy leków pozostają w internecie bezkarni. I choć czujni farmaceuci próbują ustrzec pacjentów przed zakupem leków niewiadomego pochodzenia i jakości, to nie rozwiązuje problemu dostępności leków, zwłaszcza na receptę, w internecie.
- Zgłaszacie handel lekami np. na OLX? Czy to coś daje? Wczoraj, oprócz insulin, natknęłam się na Prevenar za 2 tys. zł i na metotreksat do iniekcji. Ten metotreksat mnie ruszył i zgłosiłam wszystko, ale ogłoszenia nadal wiszą – pisze farmaceutka na forum popularnej grupy branżowej na Facebooku.
- Tak, znajoma zgłosiła kiedyś sprzedaż narkotyku w plastrach po babci, która zmarła – taka była treść ogłoszenia. Zostało ono zablokowane, a sprzedawca miał problemy – odpowiada inna farmaceutka.
Babcia jak feniks z popiołów
Czy leki rzeczywiście były po zmarłym członku rodziny? Okazuje się, że internetowi sprzedawcy stosują różne chwyty, by „uwiarygodnić” swoje ogłoszenie.
- Niestety, tych ofert jest dużo. Tak naprawdę, to można kupić przez internet każdy lek, nie tylko przez strony zagraniczne, ale też polskie. Wiem, że policja interweniowała w takich przypadkach, sprawdzając sprzedawców, u których np. co tydzień pojawiały się trzy opakowania leku przeciwnowotworowego, czyli można powiedzieć, że co tydzień umierała takim osobom jedna babcia – ironizuje prof. dr hab. n. farm. Zbigniew Fijałek z Zakładu Farmacji Kryminalistycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prezes Stowarzyszenia Stop Nielegalnym Farmaceutykom.
Lepkie rączki
Jak nie babcia, to kto? Do czyjej apteczki sięgają internetowi sprzedawcy?
- Nie wiadomo, czy te leki nie są kradzione. Sporo wiadomo o kradzieżach leków w innych krajach, np. kradzieżach ze szpitali. Nie mówimy tu o przestępcach, którzy kradną całego TIR-a leków, choć to też zdarza się wcale nie tak rzadko – przyznaje prof. Zbigniew Fijałek i kontynuuje. - Rozmawiałem kiedyś z inspekcją farmaceutyczną, jak wygląda nadzór nad lekiem w szpitalu. Dopóki lek jest w aptece szpitalnej, to ten nadzór jest stuprocentowy. Kiedy lek „wychodzi” na oddział, to, nie obrażając nikogo, nie wiadomo, co się z nim dzieje. Wystarczy jedna nieuczciwa pielęgniarka na tysiąc uczciwych, która ma fiolkę z lekiem kosztującym np. 4 tys. zł i zamiast właśnie ten lek podać pacjentowi, poda mu np. zmieszaną z czymś sól fizjologiczną. Jeżeli raz na tydzień taką fiolkę sprzeda np. za 3 tys. zł, to wystarczy. Nie chodzi o to, by kogokolwiek piętnować, ale wskazać, że ten nadzór jest niewystarczający nawet w opinii samej inspekcji farmaceutycznej. Leki nielegalnie można pozyskać w bardzo różny sposób, najgorsze jest to, że są sprzedawane przez internet.
Obywatelska postawa czy nadgorliwość?
Co zatem robić? Zgłaszać, nie zgłaszać? Czy to ma sens, kiedy takich ogłoszeń są setki i jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne? Sprzedawcy starają się przechytrzyć moderatorów stron, dlatego każda pomoc z zewnątrz jest bezcenna. Zgłoszenie naruszenia właścicielowi strony nie jest wielkim wyzwaniem, zwłaszcza jeśli na danej stronie dostępna jest taka opcja.
- Jak się tylko natknę, to zgłaszam – przyznaje farmaceutka udzielająca się na popularnej grupie na Facebooku i dodaje, że zdarzyło jej się zamieścić pod ofertą komentarz o tym, że pozaapteczny obrót lekami na receptę jest przestępstwem. Niestety taka postawa nie spotkała się z uznaniem innych komentujących, którzy zaczęli szykanować nadgorliwą ich zdaniem farmaceutkę.
Policja, proszę przyjechać na Facebooka
Narażenie się moderatorowi to jedno, ale internetowym sprzedawcom leków grożą poważniejsze konsekwencje. Tyle teorii, a praktyka?
- Oczywiście powinniśmy zgłaszać, ale z doświadczenia mojego, jak i pewnej pani profesor z Wybrzeża, która się ze mną nim podzieliła i było to dla mnie szokujące, inspekcja farmaceutyczna ani nie reagowała na zgłoszenia pacjenta, ani na zgłoszenia farmaceutów z uczelni, co pokazuje, że ta siła przebicia jest tu niewielka. Trzeba pamiętać o tym, że inspekcja farmaceutyczna nie ma uprawnień do tego, by „wkraczać” do internetu. Od tego jest policja - wyjaśnia prof. Zbigniew Fijałek z WUM.
Czyli jest nadzieja na ukrócenie procederu nielegalnego handlu lekami. Wszystko w rękach policji.
- Policja ma inne zmartwienia – sprowadza nas na ziemię prof. Fijałek. - Od czasu do czasu zajmuje się przestępstwami internetowymi, ale głównie związanymi z praniem brudnych pieniędzy. I policję, i celników interesują głównie straty dla budżetu państwa, a dużo mniej ochrona zdrowia publicznego.
Jakość i bezpieczeństwo
Choć nieuczciwym sprzedawcom często udaje uniknąć odpowiedzialności, to konsekwencje dla kupujących mogą być poważne.
- Leki drogie z reguły wymagają zimnego łańcucha dystrybucji. Pytanie, gdzie te leki sprzedawane w internecie były przechowywane? Nikt mi nie powie, że kupując leki w internecie mam zapewniony zimny łańcuch. Bardzo łatwo jest zmienić jakość leku. Jak ktoś o tym nie wie, to kupuje leki w internecie. Trzeba edukować pacjentów i informować ich o zagrożeniach z tym związanych – wskazuje prof. Zbigniew Fijałek z Zakładu Farmacji Kryminalistycznej WUM.
Handlarz cudów
Obecna sytuacja epidemiczna stanowi zachętę dla kolejnych handlarzy lekami. Próbują oni żerować na poczuciu zagrożenia, które towarzyszy większości z nas od miesięcy.
- Narasta zjawisko internetowej sprzedaży wszystkiego, co ma związek z COVID-19 – twierdzi prof. Zbigniew Fijałek. - Maseczki, chlorochina, która według najnowszych ustaleń nie jest skuteczna w leczeniu COVID-19, nieco bardziej skuteczne leki przeciwwirusowe stosowane głównie na HIV, w internecie oferowane są także sfałszowane testy. Mówiąc o sfałszowanej maseczce i sfałszowanym teście mam na myśli sfałszowany certyfikat. Wyrób medyczny musi mieć certyfikat jednostki upoważnionej do certyfikacji i dopuszczania wyrobów medycznych. W Europie każdy wyrób medyczny musi mieć znak CE i jest tam podany numer jednostki certyfikującej. Te certyfikaty są fałszowane.
Anna Rokita
redaktor naczelna magazynu "Świat Zdrowia"
POLECAMY
Kazimierz Herba: Bez aptekarzy nie bylibyśmy w tym miejscu
- Przez te 30 lat byliśmy z aptekarzami w lepszych i gorszych chwilach. Wspólnie musieliśmy radzić sobie z różnymi przeciwnościami losu, nowymi ustawami i uciążliwymi regulacjami. Teraz działamy już nie tylko w hurcie farmaceutycznym, a jesteśmy w centrum najbardziej gor...
Czytaj więcej
Aplikacja NEUCAapp - bezpieczne dostawy z Neuca
Pandemia uwydatniła rolę nowoczesnych technologii w wielu dziedzinach życia, w tym także w opiece zdrowotnej i usługach medycznych. Jedną z głównych zalet "e-narzędzi" jest ograniczenie kontaktów bezpośrednich i minimalizacja ryzyka zakażenia. Wychodząc naprzeciw oczekiw...
Czytaj więcej
