Łupież jest przewlekłą dermatozą objawiającą się łuszczeniem skóry głowy. Jest problematyczną przypadłością, której całkowite wyleczenie bywa mocno utrudnione. Podobnie jak w każdej chorobie ważne jest usunięcie przyczyny łuszczenia i bez tego efekt leczenia nie będzie trwały.
Okazuje się, że łupież powodują z różne czynniki zewnętrzne, czyli styl życia, dieta, ale i zaburzenia hormonalne czy odpornościowe i neurologiczne. Każdej formie łupieżu towarzyszy obecność drożdżaków Malassezia. Obecnie znamy ich ok. siediu rodzajów, ale najczęstszym winowajcą jest Malassezia globosa i Malassezia restricta.
Drożdżaki bytują na skórze głowy w sposób naturalny, jednak zachwianie pewnej równowagi i ich nadmierny rozwój prowadzi właśnie do łupieżu. Drożdżaki potęgują wytwarzanie sebum, metabolizują jego lipidy składowe do wolnych kwasów tłuszczowych, które działają drażniąco na skórę i ostatecznie stymulują powstawanie nowych komórek naskórka. Korneocyty powstające w tym procesie tworzą złogi łupieżowe. Łupież suchy objawia się niewielkim przetłuszczaniem skóry głowy i sporą ilością lekkich białych płatów łupieżu. Najcięższą formą tego schorzenia jest łojotokowe zapalenie skóry głowy - ŁZS, z przebiegiem tłustym i łojotokiem obejmującym często twarz.
Co z apteki na łupież?
W aptece najczęstszą poradą, jakiej możemy udzielić, to zalecić odpowiedni szampon przeciwłupieżowy. Dostępne są różne kosmetyki z tym wskazaniem, jednak należy pamiętać, że błędy kosmetyczne często same prowadzą do różnych form łupieżu. Dobierajmy więc preparaty znane i dobrej jakości, zawierające składniki o udokumentowanym działaniu leczniczym. Dostępne są różne formy preparatów zewnętrznych np. lotiony, pomady, kremy czy roztwory, ale najwygodniejszą formę stanowią właśnie szampony. Postępowanie lecznicze powinno prowadzić do zahamowania wzrostu drożdżaków, eliminacji łojotoku i przywrócenia równowagi fizjologicznej skóry. Zastosowanie znajdują tutaj substancje przeciwgrzybicze, przeciwłojotokowe, złuszczające i keratolityczne.
Głównymi składnikami przeciwłupieżowymi są:
- Pirytionian cynku. Obok leczenia łupieżu ma też działanie przeciwbakteryjne wobec Staphylococcus i Streptococcus. Znajduje też zastosowanie w leczeniu egzemy, grzybicy, łuszczycy czy AZS.
- Siarczek selenu. Znajduje się na Liście Podstawowych Leków Światowej Organizacji Zdrowia. Nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 5. roku życia, a sam może powodować przebarwienia włosów i zmieniać kolor farb do włosów. Warto też pamiętać, że może odbarwiać metaliczną biżuterię.
- Kwas salicylowy - alfahydroksykwas o działaniu keratolitycznym i złuszczającym. Jego dodatek pozwala na szybsze usunięcie łusek i ogranicza tworzenie nowych keratynocytów. Podobnie działają też dziegcie, związki siarki i mocznik.
- Związki przeciwgrzybicze, czyli klotrimazol, cyklopiroksolamina, ketokonazol. Piroktolamina czy climbazol.
Warto przypomnieć, że w 2001 r. Unia Europejska uznała dziegieć za substancję rakotwórczą. Dopiero późniejsze badania wskazały, że dziegcie drzewne, szczególnie brzozowy, dobrze oczyszczone, mogą być bezpiecznie stosowane w preparatach zewnętrznych przez określony czas. Dziegieć powstaje przez ogrzanie do ok. 1000 stopni drewna bez dostępu powietrza. W tym procesie uzyskuje się ciecz będącą mieszaniną wielu związków chemicznych. Dziegcie mają charakterystyczny zapach smoły czy asfaltu, który utrzymuje się przez pewien czas po użyciu szamponu. Produkt ma działanie fotouczulające, a niektórzy twierdzą, że potrafi wabić… dziki.
Jak działa dziegieć?
W każdym razie jest to bardzo dobrze działający składnik przeciwgrzybiczy, przeciwzapalny i przeciwświądowy szamponów przeciwłupieżowych. W wielu produktach znajdziemy też dodatki roślinne z czarnej rzepy, łopianu, pokrzywy czy kory brzozy. Najważniejsze jest jednak dobrze dobrać preparat do problemu i pamiętać o komponencie przeciwłojotokowej w łupieżu tłustym. Często zdarza się, że jeden preparat nie wystarczy i może się okazać, że trzeba będzie polecić kolejny. Łupież jest powszechnie występującym problemem. W okresie dojrzewania cierpi na niego około 50 proc. nastolatków, później wraz z wiekiem jest częstszy u chłopców i mężczyzn. Nawracające schorzenie może świadczyć o skłonności osobniczej, ale też o patofizjologicznym mechanizmie immunologicznym, który prowadzi do tworzenia łusek, świądu i nadprodukcji łoju w wyniku długotrwałego procesu zapalnego . W takiej sytuacji, jak i kiedy zmiany dotyczą również twarzy, brwi czy innych owłosionych okolic, należy pacjenta skierować do lekarza. Być może będzie niezbędna steroidoterapia zewnętrzna, zastosowanie inhibitorów klacyneuryny czy doustnych leków przeciwgrzybiczych.
Warto też zwrócić uwagę pacjentowi na ograniczenie w diecie cukru, dbanie o odpowiedzią ilość witamin z grupy B, szczególnie B2, B6 i witaminy A, a także kwasów omega-3, cynku. Zawsze warto zapytać o stosowane leki, bo chociażby leki przeciwdepresyjne czy psychotropowe mogą nasilać łojotok i łupież.
Pamiętajmy, że łupież występuje częściej w miesiącach zimowych - ważną kwestią jest częsta pielęgnacja nakryć głowy. Należy ograniczyć użycie produktów do stylizacji włosów, bo niepotrzebnie będą je obciążać. Włosy należy myć możliwie często, nawet codziennie, pozostawiając szampon przeciwłupieżowy na skórze przez kilka minut.
W walce z łupieżem ważna jest kontrola stresu, który nasila proces zapalny, ruch, zdrowa dieta i odrobina słońca.
To już ostatnia część cyklu „Dermo”. W tych kilku opowieściach możecie znaleźć Państwo odpowiedzi na praktyczne pytania, wskazówki co do diety i pewien wspólny mianownik, otóż kluczem do zdrowia naszej skóry jest higieniczny tryb życia. Skóra nie lubi przesady w pielęgnacji, błędy kosmetyczne bywają trudne do rozpoznania i często niepotrzebnie interpretowane są jako choroba. Ważne jest to, by pacjentów słuchać, nawet jeśli zgłaszają się z prostą przypadłością skórną. Nie znajdując satysfakcjonującego rozwiązania, mogą szukać dalej, a w przetrwałym procesie chorobowym zostanie już uruchomiony proces immunologiczny, którego wyciszenie bywa długotrwałe. Skórze trzeba dać jeść, pić i oddychać, żeby była zdrowa, a w tym jak najbardziej może pomóc farmaceuta.
Autor: mgr farm. Karolina Wotlińska-Pełka
POLECAMY
Opieka farmaceutyczna. Suchość skóry i AZS
Skóra jest jednym z najważniejszych organów człowieka tworzącym barierę między organizmem a światem zewnętrznym. Oprócz funkcji ochronnej bierze też udział w procesach metabolicznych, immunologicznych, termoregulacyjnych, wydzielniczych, utrzymaniu równowagi wodno-elektr...
Czytaj więcej
