Katar, czyli ostry nieżyt błony śluzowej nosa, jest zakażeniem górnych dróg oddechowych. Wywołują go głównie wirusy, ale nie tylko. O przyczynach tej dokuczliwej przypadłości, ważnych pytaniach do pacjentów, kroplach do nosa oraz skutkach ich nadużywania z laryngologiem Aleksandrem Żmudzińskim* rozmawia Anna Komorowska.
Okazuje się, że katar katarowi nierówny. Jakie mogą być przyczyny tej dolegliwości?
Katar to jedna lub kilka dolegliwości w różnych kombinacjach, takich jak: upośledzenie drożności, wydzielina, kichanie. Przyczyn katarów jest wiele. Może to być zakażenia wirusowe, bakteryjne, czynniki środowiskowe i zawodowe, czynniki hormonalne, zapalenie zatok przynosowych, alergia, choroby z autoagresji, a nawet guz jamy nosowej. Wyróżniamy nieżyty nosa ostre i przewlekłe. Lekarz już w oparciu o dane z wywiadu potrafi zazwyczaj określić przyczynę tej dolegliwości, ale nie zawsze, czasem niezbędna jest wizyta u laryngologa.
Mówi się, że katar bez względu na leczenie trwa tydzień, więc wiele z nas bagatelizuje tę przypadłość. Słusznie?
Katar zazwyczaj jest banalną chorobą infekcyjną towarzyszącą przeziębieniu i rzeczywiście nie jest to powód, by koniecznie odwiedzać lekarza. Zazwyczaj wystarczy przez kilka dni stosować leki anemizujące śluzówkę (obkurczające śluzówkę), witaminę C, leki przeciwzapalne, czasem preparaty z niewielką ilością pseudoefedryny. W przypadku tych ostatnich, o ile nie ma przeciwwskazań, żeby zastosować takie leki, jak np. ciąża, karmienie, nadciśnienie tętnicze, zaburzenie rytmu serca, jaskra czy przerost prostaty.
O co powinien zapytać farmaceuta, gdy pacjent prosi „o coś na katar”?
O ewentualną ciążę, karmienie piersią, choroby serca. Jest to bardzo ważne, gdyż np. nawet zwykłe krople anemizujące do nosa mogą wywołać skurcze macicy i tym samym zainicjować akcję porodową. A np. pseudoefedyryna zawarta w licznych doustnych preparatach nie powinna być stosowana u osób z chorobami serca, bo może podwyższyć wartości ciśnienia tętniczego krwi i przyczyniać się do zaburzeń rytmu serca. Farmaceuta powinien też dobrać stężenie takich kropli do wieku pacjenta. Ważne jest, by farmaceuci zadawali pytania pacjentom o charakter i czas trwania kataru, gdyż nie zawsze krople -jakiekolwiek by one nie były - są w stanie pomóc. Czasem konieczna jest pomoc lekarska.
Jakie środki warto polecić pacjentowi?
Jeśli nie ma wspomnianych wcześniej przeciwwskazań, to infekcyjny katar leczymy, stosując przez kilka dni krople anemizujące zawierające xylometazolinę lub oxymetazolinę, tudzież preparaty uszczelniające ściany naczyń krwionośnych, jak np. preparaty wapna, witaminy C czy środki przeciwzapalne np. aspirynę. Należy pamiętać, by anemizujących kropli do nosa nie stosować dłużej niż siedem dni, a ostateczną, nieprzekraczalną granicą czasu jest stosowanie takich kropli maksymalnie do 10 dni, gdyż grozi to uzależnieniem się od tych kropli.
Po czym poznamy, że to uzależnienie?
Uzależnienie polega na tym, że śluzówka nosa po ustaniu działania kropli reaguje nadmiernym obrzękiem. To tzw. efekt z odbicia, który nie chce samoistnie ustąpić i dopiero ponowne zakropienie kropli anemizujących przynosi doraźną ulgę. Uzależnienie od kropli do nosa zalicza się do przewlekłych zapaleń śluzówki jamy nosowej.
W jakich przypadkach sprawdzi się woda morska?
Preparaty nawilżające nos warto stosować pod koniec katarów przeziębieniowych, gdy śluz nosowy robi się gęsty i zalega w jamie nosowej, szczególnie w porze grzewczej jesienią i zimą. Są one też bardzo przydatne u małych dzieci. Pozwalają rozrzedzić zalegającą wydzielinę nosową i tym samym łatwiej jest oczyścić nos siąkaniem czy też odessać śluz z nosków niemowląt gruszką lub Fridą. Preparaty soli morskiej czy zawierające sól fizjologiczną są bezpieczne i nie prowadzą do uzależnienia bądź uszkodzenia śluzówki.
Gdy doraźne leczenie nie pomaga, to po jakim czasie powinniśmy się udać do lekarza?
Katar infekcyjny zazwyczaj mija wraz z przeziębieniem, po ok. tygodniu. Jeśli nie, to powinniśmy odwiedzić lekarza rodzinnego, który wdroży odpowiednie postępowanie diagnostyczne lub skieruje nas do laryngologa bądź alergologa.
Jaki wpływ na śluzówkę nosa ma długotrwałe stosowanie kropli na katar?
Niestety nadużywanie kropli anemizujących to dość częsty błąd, popełniany przez pacjentów prowadzący z czasem do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia śluzówki, polegającego na zaniku gruczołów śluzowych. Przejawia się wrażeniem suchości w jamie nosowej i zbieraniem się zaschniętych, śluzowych strupów. Zjawiska tego nie da się odwrócić, czasem doraźną ulgę przynoszą preparaty nawilżające nos zawierające wspomnianą wcześniej wodę morską lub wzbogacone o kwas hialuronowy czy witaminy A lub E.
A jeśli to nie pomaga?
Polekowy nieżyt nosa powinien leczyć laryngolog. W początkowym jego okresie można próbować leczyć tę dolegliwość zachowawczo np. steroidami donosowymi, ale u dużej części pacjentów szczególnie u tych, którzy latami zakrapiają sobie nos kroplami anemizującymi, niezbędna jest interwencja np. konchoplastyka. Ten w sumie drobny zabieg potrafi skutecznie przywrócić na stałe prawidłową drożność nosa.
*Aleksander Żmudziński - specjalista laryngologii, lekarz medycyny estetycznej. Obecnie współpracuje z kilkoma placówkami medycznymi, w tym z Centrum Medycznym Olimedica, Szpitalem Wojskowym w Szczecinie oraz szpitalami i klinikami w Gorzowie. Posiada ponad 30-letnie doświadczenie kliniczne. Jego zainteresowania zawodowe obejmują zagadnienia diagnostyki oraz leczenia dzieci i dorosłych m.in. chorób uszu, nosa, gardła oraz zatok, a także medycyny estetycznej.
ZOBACZ TAKŻE:
Odmowa obsługi pacjenta bez maseczki w aptece? To nie takie proste!
Branżowe media obiegła informacja, przekazana przez sanepid szefowi Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Techników Farmaceutycznych, zgodnie z którą aptekarze mogą odmówić obsługi pacjentowi bez maseczki. Magazyn Aptekarski sprawdza, jakie umocowanie prawne ma takie twierd...
Czytaj więcej
Decyzja podkomisji: cofnięcie zezwolenia za naruszenie niezależności farmaceuty
Naruszenie niezależności farmaceuty może skutkować cofnięciem zezwolenia dla apteki przez WIF - taki przepis przegłosowała podkomisja zajmująca się ustawą o zawodzie farmaceuty. Dziś też zakończyła swoje prace, przyjmując projekt ustawy o zawodzie farmaceuty. Teraz zajmi...
Czytaj więcej
