Mowa oczywiście o kroplach Inoziemcowa. Jeszcze po II wojnie światowej kropelki te – w małych buteleczkach 10-ciogramowych – były dostępne w każdej aptece na terenie Polski.
Szeroką, choć zwięzłą informację o tych kroplach podawał „Informator Terapeutyczny” do „Urzędowego Spisu Leków” na 1959 rok. Wspomniany powyżej „Informator” wymieniał nadto skład owych kropli, ich działanie, zastosowanie, sposób użycia i dawkowania. Na koniec była jeszcze wzmianka (w rubryce „uwagi”), że jest to środek odurzający (sic!).
Z uwagi na to, że kropli tych nie ma już w obrocie aptecznym i się ich nie produkuje, warto im poświęcić nieco uwagi – choćby tylko pod kątem historycznym.
Skład kropli
Otóż, wg „Informatora Terapeutycznego”, skład kropli był następujący:
- Tinctura Rhei Spirituosa
- Valerianae aeterea
- Chelidonii
- Opii simplici
- Extractum strychni
- Oleum Menthae piperitae
- Spiritus aethereus
Proporcje
Podając podstawowy skład tych kropli polski “Informator” nie podawał „ile czego” ma być wzięte do sporządzenia tej „kompozycji”. W tym względzie bardziej szczegółowi okazali się autorzy „Polskiego Manuału Farmaceutycznego” – Jan Podbielski i Marjan Rostafiński (Warszawa 1932, s. 73). którzy wymienili nie tylko podstawowy skład kropli (pozornie trochę różniący się od tego w „Informatorze”, o czym nieco poniżej), ale także, ile czego należy wziąć:
- Tincturae Rhei amarae spirituosae - 360,0
- Valerianae aethereae - 180,0
- Liquoris Hoffmani - 180,0
- Tincturae Opii simplicis - 90,0
- Castorei sibirici - 15,0
- Olei Menthae piperitae - 3,75
- Extracti Nucis vomicae spirituosi - 0,72
Trochę o składzie
Może przez chwilę warto zatrzymać się nad tym składem i w polskiej wersji: a zatem – w skład tych kropli wchodziła spirytusowa nalewka rzewienia gorzkiego, dalej eterowa nalewka kozłka lekarskiego, krople (liquor) Hoffmana*, nalewka opiumowa**, nalewka z bobra syberyjskiego (castoreum – strój bobrowy czyli wysuszona wydzielina gruczołów napletkowych bobra. W stanie stałym czerwono-brązowy proszek używany dziś w przemyśle perfumeryjnym, a w przeszłości stosowany jako uniwersalny lek. Takie też właściwości miała posiadać nalewka sporządzona ze stroju bobrowego).
Kolejnym składnikiem to i dziś popularny olejek z mięty pieprzowej, wreszcie spirytusowy wyciąg z nasion kulczyby – „wroniego oka” (Strychnos nux vomica), czyli nalewka … Tinctura Strychni.
Skąd nazwa? Nazwa kropel pochodzi od nazwiska rosyjskiego chirurga Fiodora J. Inoziemcowa (1802-1869), od 1835 r. profesora na uniwersytecie w Moskwie. Był on jednym z pionierów znieczulenia ogólnego w Rosji. Do lecznictwa wprowadził własnego pomysłu krople stosowane w bólach żołądka i jelit. Fiodor Inoziemcow w 1861 r. był współzałożycielem „Stowarzyszenia Rosyjskich Lekarzy” w Moskwie. Ponadto założył i redagował pismo „Moskowskaja miedicynskaja gazieta”.
Zastosowanie
To tyle, jeśli chodzi o skład tych kropli. Wywierały one działanie przeciwbólowe, znosiły skurcze jelit, poprawiały także trawienie – hamując jednocześnie zaburzenia trawienne.
W rubryce „zastosowanie” podano, że krople te „stosuje się” w zaburzeniach trawiennych, w kolce, w biegunce, w niestrawności, w czerwonce i w zatruciach pokarmowych, a więc całkiem szerokie spektrum zastosowania. Może dlatego krople te tak były cenione przez pacjentów.
I wreszcie „sposób użycia”: doustnie jednorazowo 10-20 kropli (kilka razy dziennie – najlepiej na łyżeczce od herbaty wypełnionej… cukrem. Ta ostatnia, to już moja osobista uwaga „pigularza-praktyka”). W rubryce „uwagi” – rzecz najistotniejsza: „środek odurzający”. I chyba ta cecha kropli sprawiła, że zostały one z aptek wycofane raz na zawsze.
* była to mieszanka eteru (250 cz.), spirytusu 95 stopniowego (695 cz.) oraz wody destylowanej (55 cz.). Pod nazwą – także – „kropli anodynowych” stosowana była w zapaściach, w stanach przed omdleniowych, w bólach żołądka i w kolce wątrobowej.
**zawierała 1proc. bezwodnej morfiny, a poza tym szereg innych alkaloidów jak kodeina, tebaina, papaweryna, narkotyna i narceina.
Autor: dr hab. n. farm. Aleksander Drygas
